Metyloksantyny czyli np. teobromina, kofeina znajdują się w substancjach pobudzających , kawie, herbacie i czekoladzie. Większość przypadkowych zatruć czekoladą u zwierząt przypada na święta (Wielkanoc, Boże Narodzenie, Halloween, Walentynki) kiedy czekolada jest bardziej powszechna w domu. W przypadku zwierząt, które połknęły produkty czekoladowe wyprodukowane w domu, w piekarniach lub wyprodukowane jako paczkowana mieszanka, określenie dokładnej ilości i rodzaju użytej czekolady może być trudne. W takich przypadkach należy oszacować dawkę metyloksantyny na podstawie najgorszego scenariusza. Podobnie w przypadku różnych czekoladek – w tym nadziewanych cukierków i orzechów w czekoladzie – często najbezpieczniej jest obliczyć ilość czekolady, tak jakby całkowita ilość była czekoladą stałą o najbardziej skoncentrowanej formie.
Objawy kliniczne pojawiają się zazwyczaj w ciągu kilku godzin ( od 1 do 72h). Najczęstsze objawy zatrucia metyloksantynami to ślinienie, wzmożone pragnienie, wymioty, biegunka, pobudzenie, niepokój, a przy cięższych zatruciach tachykardia, nadciśnienie, przyspieszony oddech, zaburzenia koordynacji, drżenia , drgawki, śpiączka, a w konsekwencji śmierć pacjenta. Teobromina jest dominującym składnikiem toksycznym, a kofeina występuje w znacznie niższych stężeniach w czekoladzie i powoduje pogłębienie objawów klinicznych.
W wielu produktach czekoladowych jest wysoka zawartość tłuszczu, przez co zapalenie trzustki jest potencjalną konsekwencją po ich spożyciu. Ze wszystkich produktów spożywczych najwięcej teobrominy zawiera sypkie kakao oraz kuwertura cukiernicza, gorzka czekolada, najmniej nadziewane cukierki czekoladowe.
Dla psa o wadze ok. 4,5 kg niebezpieczne może się okazać zjedzenie 240 g czekolady mlecznej, 90 g płatków czekoladowych lub 45g niesłodzonej czekolady co daje ok. 400 mg teobrominy.
Dla psa o wadze 18 kg będzie to ok. 1200 g czekolady mlecznej, 400 g płatków czekoladowych, 135g niesłodzonej czekolady, co daje 1800 mg teobrominy.
Dawka śmiertelna ( LD50)kofeiny wynosi u kota 80-150mg/kg, u psa 110-175mg/kg, natomiast LD50 teobrominy u kota to około 200mg/kg, natomiast u psa 250-500mg/kg. Ciężkie i zagrażające życiu objawy kliniczne mogą być widoczne znacznie poniżej tej dawki. Przyjmuje się, że dawka toksyczna teobrominy wynosi 100-150mg/kg, a kofeiny 140mg/kg
Należy pamiętać , że powyższe wartości są podane są w przybliżeniu. Wystąpienie objawów klinicznych zależy również od stanu pacjenta, chorób towarzyszących oraz wieku.
Psy metabolizują teobrominę znacznie wolniej niż ludzie. U psów okres półtrwania wynosi 17,5 godziny. Metyloksantyny mogą przenikać przez łożysko i przenikać do mleka, więc toksyczność czekolady u matki może mieć wpływ na nienarodzone lub karmione potomstwo. Niestety nie ma antidotum na zatrucie czekoladą, należy je leczyć objawowo. Jeśli zwierzę nie jest leczone na czas może umrzeć z powodu zaburzeń rytmu serca lub niewydolności oddechowej.
Co możemy zrobić by nie dopuścić do zatrucia? Odpowiedź jest bardzo prosta – nie możemy podawać czekolady naszym pupilom. Ale co zrobić kiedy nasz zwierzak znajdzie i zje czekoladę?
Po pierwsze nie popadajmy w panikę.
Po drugie sprawdźmy jaką i w jakiej ilości czekoladę ( gorzka, mleczna, biała) mógł zjeść nasz zwierzak .
Po trzecie jak najszybciej udajmy się do lekarza weterynarii w celu zbadania zwierzęcia , wywołania wymiotów ( jeśli od pobrania czekolady nie minęło 4- 6 godzin), wykonania niezbędnych badań, płynoterapii (podawanie płynów dożylnych wspomoże układ sercowo-naczyniowy i zwiększy wydalanie substancji niebezpiecznych z moczem) i leczenia objawowego . Informacje które powinniśmy przygotować do rozmowy z lekarzem weterynarii to wiek i masa zwierzęcia, ilość, rodzaj czekolady (gorzka, biała, mlecza)oraz jaki czas upłynął od jej zjedzenia.
Proszę pamiętać by nie zostawiać produktów czekoladowych w miejscach łatwodostępnych dla zwierząt.
Autor: lek.wet Anna Buczek
Źródła:
Gwaltney B. S. (2001). Chocolate Intoxication. Veterinary Medicine Publishing Group. Retrieved November 5, 2011.
Gupta R. C. (2007). Veterinary Toxicology. Basic and Clinical Principles; Pp. 1201.
Hornfeldt, C. S. (1987). Chocolate toxicity in dogs. Modern Veterinary Practice. 68: 552- 554
Small Animal Toxicology Essentials , Sharon Gwaltney-Brant DVM, 2011.
Gwaltney-Brant, Sharon M., DVM, PhD, DABVT, DABT. “Chocolate.” Merck Veterinary Manual. Peterson, Michael E., DVM, and Patricia A. Talcott, MS, DVM, PhD, DABVT. Small Animal Toxicology. Elsevier Health Sciences. 2013. 648–651.
Zoumas, B.L., Kreiser, W.R, and Martin, R.A. “Theobromine and caffeine content of chocolate products.” Journal of Food Science. 45:314, 1980
Stany nagłe małych zwierząt, Plunkett S. J., Elsevier, 2009, s. 323- 325.
